Betaalbaar zwemmen of prestigeproject?

Als je met mensen op straat of in buurten praat over dit dossier, dan is er één punt waar iedereen het over eens is: waarom moet het SINBAD dicht? Niemand begrijpt dit, en ze hebben gelijk. Het SINBAD is pas in 2006 van de grond af compleet vernieuwd. In 2011 is het nog eens opgefrist. Is dit duurzaam omspringen met ons patrimonium? Een zwembad dat na 18 jaar al compleet wordt afgebroken, is dat goed omspringen met publieke middelen? Het SINBAD is trouwens erg goed gelegen. Niet minder dan zeven scholen liggen op minder dan anderhalve kilometer. Scholieren gaan te voet naar het zwembad. Dat is een belangrijke troef om het schoolzwemmen te promoten. Het is ook een prachtig gebouw, één van de weinige gebouwen met een modernistische architectuur in onze stad, en dat gaat men afbreken en de terreinen verkopen aan de privé. Weer een waardevol gebouw, een waardevolle grond die wordt verkocht in het kader van de grote uitverkoop van deze stad om een aantal prestigeprojecten te kunnen opzetten.

Van bij het begin is het stadsbestuur vertrokken van één premisse: we willen één groot privé-zwembad. Maar als we over een zwembad spreken, dan moeten we in de eerst plaats spreken over het belang van publieke dienstverlening. Willen we dat iedereen op een betaalbare manier kan zwemmen in onze stad? Willen wij dat alle kinderen kunnen leren zwemmen? Willen wij dat sportclubs op een betaalbare manier gebruik kunnen maken van de sportinfrastructuur? Op deze vragen zien wij geen antwoorden in de strategische nota’s. Er is ook geen enkel ernstig onderzoek gevoerd naar andere mogelijke keuzes. Is een privé-zwembad wel goedkoper op de lange termijn dan een publiek zwembad? Is er een samenwerking mogelijk met andere openbare besturen? De provincie? Andere gemeenten? Intercommunale Farys? Niks van dat alles in de strategische nota.

1 of 2 zwembaden?

Vanuit de PVDA pleiten wij voor twee zwembaden: behoud van het Sinbad en een tweede bad, liefst samen met de provincie aan De Ster. Maar van bij het begin heeft het stadsbestuur de piste van twee zwembaden nooit ernstig overwogen. Het stadsbestuur heeft geen enkel overleg gehad met de provincie. Nochtans door zo’n samenwerking kunnen de kosten voor de stad veel lager liggen. In alle andere provinciale domeinen zoals Geraardsbergen en Wachtebeke heeft de provincie dat wel voorzien. Is er contact opgenomen om samen te werken met omliggende gemeenten die niet over een zwembad beschikken? Alle andere opties werden gewoon van bij het begin uitgesloten. Zelfs een mogelijke samenwerking (niet onze voorkeur) met de intercommunale Farys (zij exploiteren 25 zwembaden) is niet ééns vermeld. Het stadsbestuur wil gewoon een prestigeproject.

De optie van twee zwembaden, een sportbad en een recreatiebad, biedt veel meer mogelijkheden op het vlak van dienstverlening dan één zwembad, zeker voor een grote stad als Sint-Niklaas.

Privé of publiek?

Het stadsbestuur heeft gekozen voor een pps (publiek-private-samenwerking) in de meest extreme vorm van DBFMO. Alles, design, bouw, financiering, onderhoud en exploitatie komt in handen van een privé bedrijf. Een privé zwembad is duurder voor de gebruiker, zorgt voor slechtere loon- en arbeidsomstandigheden voor het personeel en kost uiteindelijk meer geld voor de stad. We hebben de tarieven vergeleken van Sinbad met Temse en Beveren¹ In alle steden met een privé-zwembad, heeft dit gezorgd voor prijsstijgingen, verkorte openingsuren en slechtere arbeidsvoorwaarden voor het personeel. Dit dreigt ook in Sint-Niklaas het geval te worden.

Bij zo’n constructie zijn de winsten voor de privé en de lasten voor de overheid. Dat is ook vrij logisch: een privébedrijf moet winst maken en dividend uitkeren aan zijn aandeelhouders. Dat kan alleen maar door hogere tarieven, en slechtere arbeidsvoorwaarden voor het personeel.

Het nieuwe zwembad gaat de stad jaarlijks minstens 2 miljoen euro kosten gedurende 30 jaar, dus meer dan 60 miljoen. Daar komt ook nog eens 300.000 euro bij voor een studiebureau. Na dertig jaar, wanneer er zware kosten komen aan het zwembad, zou de stad eigenaar worden.

U belooft dat niemand wordt ontslagen. Wat gaat u aanbieden aan de 10 redders van SINBAD? Mogen zij naar de groendienst of reine stad? Ze gaan met de nijper op de neus bijna niet anders kunnen dan overstappen naar de privé aan fors slechtere voorwaarden.

Wat gaat er gebeuren met de tarieven voor sportclubs en scholen? In steden waar gekozen wordt voor een privé-zwembad gaan deze tarieven fors de hoogte in. Gaat dit ook bij ons gebeuren? Gaat het basisonderwijs met de maximumfactuur voor ogen, dan nog zwemmen kunnen aanbieden aan hun leerlingen? Peter Van Gerven van Baan Vier, de vzw die zich inzet om zoveel mogelijk kinderen te leren zwemmen, vreest dat zwemmen in ons land elitair wordt en zal verdwijnen uit de eindtermen voor scholen. “We evolueren stilaan naar situaties zoals in Nederland of het Verenigd Koninkrijk. Daar werd het schoolzwemmen afgeschaft en tellen ouders honderden euro’s neer voor privélessen.”² Gaat het stadsbestuur hieraan meewerken?

Beseft u wel hoe kwetsbaar de stad wordt met zulke constructies? Nemen we bijvoorbeeld wat in Neerpelt is gebeurd. Het zwembad kreeg minder bezoekers dan gepland en het LAGO-zwembad leed jaarlijks 600.000 euro verlies. Wat heeft de gemeente Pelt gedaan? Ze heeft 1,1 miljoen extra subsidies aan de privé-partner toegekend om het zwembad open te houden.³ De gemeente heeft zich ook borg gesteld voor de extra lening die de privé partner is aangegaan. En wat lezen wij in de strategische nota van Sint-Niklaas? “Belangrijk om melden is dat in de praktijk de gemeente of stad instaat voor de waarborg van de financiering door de private partner.” Dus ook in Sint-Niklaas gaat de stad zich borg stellen voor de financiering van de private partner. De stad wordt mee in het zwembad getrokken en zal in geval van verliezen ervoor opdraaien. Dat is de realiteit. Het voorbeeld van Neerpelt toont aan hoe je als stad met handen en voeten gebonden bent met zo’n DBFMO constructie. Zelfs Nathalie Debast van VVSG wijst op het feit dat “kiezen voor een PPS kiezen enkel omwille van budgettaire redenen fout is, want PPS is vaak duurder”.⁴

Maar het kan anders.

In Hasselt heeft men gekozen om een openbaar zwembad uit te bouwen. Waarom is de piste van Hasselt niet ernstig onderzocht? Het zwembad is geopend in 2016 en heeft 21,2 miljoen gekost, dat is heel wat minder dan de 60 miljoen die Sint-Niklaas gaat neertellen.

Ook Ronse heeft gekozen voor een publiek zwembad en niet voor een privé-zwembad . “We hebben twee scenario’s uitgewerkt, en in het scenario van PPS lag de exploitatiekost hoger. Om in eigen beheer aan hetzelfde bedrag te komen van een PPS over 32 jaar zou onze exploitatiekost in plaats van 550.000 euro nu, moeten oplopen tot ongeveer 1 miljoen euro. Of een verschil van zo’n 450.000 euro per jaar”, legt schepen Vandenhoucke uit in Apache⁵. “Bovendien, als je later extra’s wil, zoals meer uren voor schoolzwemmen, of bepaalde sociale kortingen, dan moet je als stad altijd bijbetalen.”

Ook Mortsel heeft voor een publiek zwembad gekozen en is daarvoor een samenwerking aangegaan met enkele buurgemeenten. Zij wisten op die manier 1,8 miljoen euro Vlaamse subsidies binnen te halen (op een totale kostprijs van 6 miljoen euro).

Dus zeggen dat een publiek zwembad niet mogelijk is omwille van de moeilijke financiële situatie van de steden en gemeenten klopt niet. Heeft het stadsbestuur eigenlijk wel ernstig overwogen om een openbare piste te volgen, zoals in Hasselt, Ronse en Mortsel? Is er een berekening gemaakt van wat het zou kosten om zelf een zwembad te bouwen?

Waar?

En wat betreft de locatie: nergens vinden wij iets terug over de effecten van het extra verkeer op de leefbaarheid van de buurt van Puyenbeke. Hoeveel wagens en bussen bezoeken het zwembad nu en wat verwacht men richting Puyenbeke? Welke druk gaat er gezet worden op het verkeer in de as Plezantstraat-Watermolendreef? Of gaat u het verkeer via de Hoge Bokstraat leiden, een straat waar nu al veel druk op staat? Geen enkel onderzoek daarover in de nota’s. U zult toch begrijpen dat de mensen uit de buurt ongerust zijn hierover, vooral omdat het stadsbestuur er niet eens aandacht aan besteedt. Dit probleem stelt zich niet als je het zwembad aan de Ster plant.

Deze beslissing voor één privé-zwembad is ingegeven vanuit een neoliberale visie op openbare dienstverlening. De PVDA vraagt dat deze collegebeslissing wordt teruggetrokken en er eerst een vergelijkende studie wordt uitgevoerd tussen de mogelijke publieke pistes en de mogelijke pps-pistes. Enkel na zo’n studie kan er een verantwoorde keuze worden gemaakt die de beste dienstverlening biedt voor de bevolking en op lange termijn het voordeligste is voor de stad.

Het voorstel van de volledige oppositie om het Collegebesluit in te trekken, werd uiteindelijk na een uitgebreid debat meerderheid tegenover oppositie verworpen.