We hebben het 88-pagina’s tellende rapport doorgenomen (zie website van de stad Sint-Niklaas).  Het bestaat uit 2 delen: een analyse en vervolgens een actieplan.  We zullen op beide ingaan.  Samengevat: interessante info, enkele goede ideeën, mooi gepresenteerd maar het blinkt vooral uit in vaagheid, er is geen timing opgenomen, er is totaal geen erkenning van de hoogdringendheid.

Wat we terugvinden in de analyse, komt merkwaardig goed overeen met de punten die de PVDA al meermaals heeft aangekaart de afgelopen jaren in de gemeenteraad.  De zwaktes zijn immers de armoede (en dus de gebrekkige koopkracht), de bereikbaarheid, de leegstandclusters en de gebrekkige communicatie tussen stadsbestuur en handelaars.  De grootste bedreigingen het Waasland Shopping Centrum en ontwikkeling langs de N70/Kapelstraat en de gevolgen van corona en de aankomende werken.

Armoede: zonder koopkracht, geen klanten

Het rapport stelt dat Sint-Niklaas een arme stad is, zeker de bevolking in het stadscentrum.  Toch wat betreft het gemiddelde inkomen van de bevolking, niet als je ziet dat de stad miljoenen euro’s aan prestigeprojecten uitgeeft.  Het gemiddelde inkomen ligt hier 6,4% lager dan in Oost-Vlaanderen (p13).  En na de coronacrisis, de huidige energiecrisis en de inflatie zal de armoede enkel maar groeien.  De waanzinnige energiekosten gaan ook wegen op onze handelaars en horeca.  Hoe gaan we deze crisis op vlak van koopkracht kunnen opvangen in ons stadscentrum?  In heel het rapport vinden we daar niks over terug.  Je hoeft nochtans geen professor economie te zijn om te begrijpen dat als mensen met hun inkomen nauwelijks of niet het einde van de maand halen, ze ook niet zullen gaan shoppen en drinken in onze stad.  Of in de woorden van het beleidsplan zelf “Inwoners vormen namelijk de belangrijkste inkomstenbron van de lokale ondernemers.”  Als armoede duidelijk wordt geïdentificeerd in de SWOT-analyse als zwakte, dan verwacht je hier toch een antwoord en concrete maatregelen over.  Het bewijst opnieuw dat jullie de problematiek gewoon negeren.  Wij vragen alleszins om concrete maatregelen op te nemen in het actieplan om wel degelijk in te zetten op armoedebestrijding en op lokale werkgelegenheid.

Lokale werkgelegenheid als sleutel

Want de jobratio ligt met 78,8% in Sint-Niklaas laag in vergelijking met andere (centrum)steden (p12).  Meer dan 20% van onze bevolking moet dus ergens anders op zoek naar werk en dat heeft zijn gevolgen.  Het rapport stelt immers dat de ‘koopvlucht’ vooral gedreven wordt door de werksituatie “Consumenten doen hun inkopen steeds vaker dicht bij de werkplek en/of langs het woon-werktraject.” (p34)  Logisch.  En hier kunnen jullie als stad een voorbeeldrol opnemen om zelf voor extra lokale werkgelegenheid te zorgen.  Een voorbeeldje (dat trouwens ontbreekt in de analyse): iedereen ergert zich aan het vele zwerfafval, ook een negatieve impact op de koopervaring en ons imago.  Neem extra mensen in dienst bij de reinigingsdienst.  Win-win voor iedereen: de bevolking, de laaggeschoolde werklozen die een job en beter inkomen krijgen, het imago van onze stad en voor onze economie.

Beleving: maak Casinopark eindelijk toegankelijk

Als actie zetten jullie voornamelijk in op beleving, op ‘bezoekredenen.  "De Stationsstraat moet een belevingstraat worden", lezen we.  Mooie woorden.  Zowat alle winkelcentra en evenementen zetten in op beleving.  Dat is belangrijk, maar het moet wel concreet worden ingevuld.  Een voorbeeld: we dringen al twee jaar aan om het Casinopark open te stellen voor het publiek overdag om voor, na of tussen het winkelen het park te bezoeken, eens uit te rusten enz…  En wat gebeurt er?  Niets.  Dit is nochtans een quick win die je zo kunt realiseren, maar het gebeurt niet.  Het stadsbestuur steekt zich weg achter allerlei wetten en praktische bezwaren.  Nu is het parkje open vanaf 16u, maar dan is de dag al grotendeels voorbij.  

Stationsplein ontwikkelen en vergroenen: goed.  Maar hoe dit gaat gebeuren en waarom dit tot nu toe niet is gelukt, daarover lezen we niks in het rapport.  En waar staat men met de plannen voor het vernieuwen van de Kloosterlandwijk en de achterkant van het station?  Al drie jaar is er radiostilte, buiten dat op de commissie van schepen Hanssens plots blijkt dat we een visie mogen verwachten in het najaar.  

Welke garanties zijn er nu dat al deze voorstellen in realiteit zullen worden omgezet en niet enkel op papier zullen blijven bestaan?  Wij zien geen garanties in dit beleidsplan.

Betaalbaar wonen

Het inzetten op meer woongelegenheid in het centrum, meer bepaald het aanpakken van de leegstand boven de winkels, is een goede zaak.  Dit was al een punt van ons stadsprogramma in 2018.  Maar wat voor ons vooral belangrijk is, is dat het gaat om betaalbaar wonen en dat dit niet alleen gericht wordt op kapitaalkrachtigen (zie p. 74).  We moeten wonen betaalbaar houden, betaalbaar maken voor jonge gezinnen waarvoor een huis kopen vandaag steeds moeilijker wordt.  Wij zijn voorstander dat de stad dit zelf in handen pakt met een eigen regie.

Pak de leegstand aan

Voor de problematiek van de leegstandsclusters hebben wij al dikwijls aandacht en maatregelen gevraagd.  De grootste leegstandscluster is de Reynaertgalerij, en net die hebben jullie buiten de scope van jullie eigen beleidsplan gehouden!  Onbegrijpelijk.  Zelfs als jullie pas een visie gaan uitwerken in het najaar, dan nog had die hier in het actieplan moeten worden opgenomen.  Al was het maar met als enige concrete actie dat jullie een plan uitwerken.  Het betreft hier een meerjarenplan en het weglaten van de Reynaertgalerij is gewoon fout.  Vandaag staat er een uitgebreid artikel in De Standaard over de leegstand.  Voornaamste aandrijving is de huurprijs.  Hier ligt volgens ons ook een regierol bij het stadsbestuur: jullie moeten actief in gesprek gaan met de verhuurders om de prijzen te verlagen.  Lagere huurprijzen leiden tot een lagere leegstand stellen de experten.  En structureel lagere huurprijzen zijn natuurlijk beter dan enkel een ondersteunende premie in het eerste jaar voor starters.  Verder lezen we dat de steden met de minste leegstand diegene zijn met de minste winkelprojecten buiten de stadskern.  En dan komen we naadloos bij de grootste bedreigingen.

Concurentie van Waasland Shopping Centrum

Een van de grote bedreigingen volgens het beleidsplan is het Waasland Shopping Centrum en de mogelijke verdere ontwikkeling langs de N70.  Het is algemeen geweten dat de uitbreiding van ons koopcentrum een doodsteek was voor ons centrum.  Terugdraaien is niet mogelijk, maar we zijn blij dat jullie als actie hebben opgenomen dat jullie “een streng vergunningsbeleid voor nieuwe, grootschalige winkelprojecten buiten de kern" (p. 59) zullen toepassen.  De concurrentie speelt op twee vlakken.  Enerzijds zijn (volgens hetzelfde artikel in De Standaard) de huurprijzen in shoppincentra en baanwinkels lager dan in de stadskern.  Een reden te meer om het gesprek aan te gaan met de verhuurders om de huurpijzen in ons centrum te verlagen.  Anderzijds heeft het Waasland Shopping Centrum enkele voordelen: gratis parking, goede bereikbaarheid, een gezamenlijke promotie en aanpak.  Dit is trouwens een van de redenen dat wij zo hard aandringen op meer, beter en vooral gratis openbaar vervoer naar en in ons stadscentrum en gratis randparkings.  In jullie mobiliteitsplan blijft een verplaatsing naar het centrum (met deelfietsen/steps of de bus en de dure betalende (rand)parkings) altijd een meerkost t.o.v. van shoppen in het Waasland Shopping Centrum en baanwinkels.  Zolang je dat concurrentieel voordeel niet wegneemt, zullen de zaken in ons centrum altijd een nadeel hebben.

Steun de horeca en handelaars: 5 concrete voorstellen

Daarnaast blijft het centrum van onze stad moeilijk bereikbaar, er is een grote fileproblematiek en dat gaat er de komende twee jaar met de geplande werken zeker niet op verbeteren.  Naast het gratis openbaar vervoer hadden we in onze oorspronkelijke interpellatie omtrent de horeca enkele concrete voorstellen die ik nu zal toelichten.

De twee jaar covid was de doodsteek voor enkele zaken, vooral horeca, en vooraleer iedereen hersteld is, komen de grote werken in ons centrum er aan, voor velen een onoverbrugbare hinderpaal – vrezen we. 

Las-Caux en Oud-Rethorica gooien de handdoek in de ring.  Volgens de uitbaters zelf zullen ook Cipierskelder en ’t Laatste Avondmaal ermee stoppen.  Dat komt dan bovenop Brass Monkey, Pom De Tair en café Imprévu.  Enkel Den Eglantier schiet nog over van wat eens de uitgangsbuurt van Sint-Niklaas was. 

Welke steunmaatregelen voorziet het stadsbestuur voor de horeca en middenstand tijdens de werken op de Grote Markt en het Heymanplein?  In een collegebesluit lazen we dat de terrasbelasting zou afgeschaft worden voor 2023 en 2024, maar dat dit beperkt zou worden tot het projectgebied.  Waarom?  De impact voor het Apostelplein, Houtbriel, Nieuwstraat, etc. liggen toch ook voor de hand?  Met de PVDA stellen we voor om de terrasbelasting af te schaffen voor alle horeca in het centrum van de stad. 

Hoe zien jullie de toekomst van het Apostelplein, de uitgangsbuurt voor voornamelijk jongeren?  En wanneer gaan jullie eindelijk eens nachtbussen voorzien zodat iedereen na zijn horecabezoek veilig thuisgeraakt?

In februari 2021 hebben we de oprichting van een steunfonds voorgesteld, nadat 2 lokale horeca zaken reeds zelf een crowdfunding-operatie waren opgestart en de situatie urgent was.  Hier is geen gevolg aan gegeven.  Een van de twee zaken is ondertussen gestopt.  Wij leggen hier vandaag ons voorstel opnieuw op tafel naar aanleiding van de werken in het centrum: het stadsbestuur moet een steunfonds voor zelfstandigen (horeca en middenstand) uitbouwen, met mogelijkheid tot renteloze leningen.  

We kregen ook de vraag om de renovatiepremie te herzien.  Op dit moment komen enkel facturen van professionals in aanmerking.  Maar starters proberen veel zelf te doen om de kostprijs te drukken.  We hoorden concreet voorbeeld van starter die hele winkel heeft ingericht voor ongeveer 10.000 euro.  Slechts 2.000 euro van de 10.000 euro kwam in aanmerking voor de stedelijke renovatiepremie.  Dat kan toch beter?

We lezen in het beleidsplan ook dat de communicatie tussen de stad en de handelaars niet echt vlot verloopt, een understatement.  Geen verrassing want al meermaals hier aangekaart in de gemeenteraad.  Al hoorde ik afgelopen dagen dat ze voorzichtig positief zijn over de nieuwe overlegmomenten die worden georganiseerd.

We stellen voor om binnen de bestaande structuur een crisiscel op te richten waar lokale horeca en middenveld een beroep op kunnen doen voor o.a. administratieve hulp.  Bijvoorbeeld voor hun aanvraag tot het steunfonds.  Maar ook om een aanvraag in te dienen voor een groter terras of voor actieve hulp en advies voor het oprichten van pop-up initiatieven door de lokale horeca om hun activiteit (deels) tijdelijk te verleggen naar gebieden waar ze minder last zullen ondervinden.  Deze cel kan samenwerking stimuleren en initiatieven voorstellen in samenspraak met het lokale middenveld.  En deze oprichting met extra ondersteunend personeel is meteen ook goed voor onze lokale werkgelegenheid, een punt dat ik eerder aanhaalde.

Conclusie

Er staan enkele positieve punten in het plan maar de sense of urgency ontbreekt totaal in dit rapport.  Hoe gaan we ervoor zorgen dat het handelscentrum de komende twee jaar kan overleven?  Hoe gaan we het handelscentrum ontwikkelen in volle economische crisis?  Enkel inzetten op beleving en koopredenen zullen niet volstaan.  Enkel de heraanleg van de Grote Markt, het Heymanplein en het stationsplein zullen niet volstaan.

De belangrijkste keuzes gaan niet gemaakt worden, vrezen we.  En dat is vooral: zorgen dat het centrum goed bereikbaar is via meer, beter en gratis openbaar vervoer en dat de handelaars meer worden ondersteund en begeleid om samen door deze crisis te komen.  De komende twee jaar zijn cruciaal voor het handelscentrum van de stad.  We moeten absoluut voorkomen dat we in 2025 een vernieuwd stadscentrum hebben dat er mooi uitziet maar doods is.