Bevolking Sint-Niklaas betaalt de rekening: analyse van een rechts beleid

1. Asociale verhoging van de indirecte belastingen

Het voornemen van het stadsbestuur is gebleven om de personenbelasting te verlagen met 1%. Maar in ruil verhogen jullie de indirecte belastingen met 10% tot 58% (+757.500 euro) en voorzien jullie extra inkomsten uit boetes (+1.750.000 euro). Een vestzak broekzakoperatie heet zoiets.

Wie betaalt de rekening?

• De gezinnen

Wil je trouwen? Dan moet je als verliefd koppel vanaf volgend jaar het dubbele betalen. Kids-id nodig om op reis te gaan naar het buitenland? + 42% aub. Koop je witte luierzakken om de wegwerpluiers van je baby niet in de Diftarcontainer te moeten gooien? Sinds 2020 heeft dit stadsbestuur de prijs meer dan verdubbeld van 11 naar 23 euro. Nood aan buitenschoolse kinderopvang? Ook daar mag je 14% meer voor betalen vanaf 1 juli 2023.

• Goede sorteerders

Sint-Niklazenaars behoren sinds kort tot de beste sorteerders van heel Vlaanderen. Proficiat! Dat verdient een beloning – denk je dan. Het stadsbestuurder denkt daar anders over. Voor iedereen die flink zijn groente-, fruit- en tuinafval in zijn groene gft-container sorteert, mag vanaf juli 2023 50% meer betalen voor de ophaling. Breng je groenafval of grofvuil zelf naar het containerpark? Dat kost je vanaf 1 januari 2023 respectievelijk 33% tot 56% meer. Koop je witte luierzakken om de wegwerpluiers van je baby niet in de Diftarcontainer te moeten gooien? Sinds 2020 heeft dit stadsbestuur de prijs meer dan verdubbeld van 11 naar 23 euro. Onbegrijpelijk, toch? En waar we keer op keer hadden voor gewaarschuwd bij de privatisatie van de huisvuilophaling: amper 2,5 jaar na de invoering van Diftar verhogen ze de basisprijs met 28%. Ook opvallend dat al deze prijzen vanaf volgend jaar automatisch worden geïndexeerd en dus verhoogd, terwijl dat niet het geval is voor de sociale toelages voor Diftar voor mensen in armoede of medische problemen.

• Sporters

Gaan zwemmen in Sinbad?  Vanaf 1 juli 2023 kost dat 17% extra. Wil je partijtje badminton spelen in sporthal De Klavers? Dat is dan +20% extra. Wil je eens gaan muurklimmen in De Mispelaer met materiaal? Dat kost nu zelfs 20% extra. Potje zaalvoetbal onder vrienden in De Witte Molen? 13% extra. Voetbalterrein huren ? Dat is dan 15% extra. Sporten is gezond. Maar onder dit stadsbestuur wordt sporten vooral duurder.

Wat valt op? Al deze prijsverhogingen liggen sterk boven de inflatiecijfers van 10 a 11% en dus veel hoger dan de indexatie van de lonen van alle werknemers. Het is dus een doelbewuste keuze van dit stadsbestuur om de gewone mensen meer te laten betalen voor stadsdiensten.

Wie betaalt niet de rekening? De grote bedrijven.

Terwijl de indirecte belastingen en retributies voor de gewone mensen met 10 tot 57% stijgen (zie enkele voorbeelden hierboven), worden de bedrijfsbelastingen met 10% verhoogd. Opnieuw een doelbewuste keuze. Het kan ook anders. De Toekomstcoalitie van Vooruit en PVDA in Zelzate heeft de bedrijfsbelastingen voor multinationals verhoogt en in ruil kan de belasting voor de inwoners en kleine zelfstandigen deels worden verlaagd en een milieubelasting worden afgeschaft. Die sociale keuze maakt dit stadsbestuur niet.

Langs de andere kant betreuren we dat de horeca ook 10% extra terrasbelasting zal mogen betalen vanaf volgend jaar. De horeca die al zoveel heeft moeten lijden onder de coronacrisis. Met PVDA hadden we in de gemeenteraad van augustus 2022 gevraagd om de terrasbelasting in heel Sint-Niklaas af te schaffen voor 2023 en 2024. Dat had een positief en begripvol signaal geweest. Maar dit stadsbestuur beslist nu om integendeel de terrasbelasting met 10% te verhogen. Betreurenswaardig.

2. Prestigeprojecten boven leefbaarheid

De nieuwe vleugel van het stadhuis koste meer dan 11 miljoen euro, het nieuwe zwembad komt op meer dan 80 miljoen euro en dan hebben we nog de heraanleg van de Grote Markt (meer dan 23 miljoen euro) en de nieuwe bib (meer dan 22 miljoen euro). De prijs voor de cocon (centrum circulair economie aan Kringloopwinkel), een zeer waardevol project met sociale tewerkstelling en geen prestigeproject, is ook al opgelopen tot meer dan 8 miljoen euro.

Voorlopige inschattingen die naar verwachting nog zullen stijgen.

Het geld vloog de deur uit voor grote investeringsprojecten. Spijtig genoeg zijn het geen investeringen om de sociale noden van onze stad structureel op te lossen, maar gaan er miljoenen naar enkele prestigeprojecten. In juni 2022 was het al duidelijk dat er een probleem was om deze projecten te realiseren in hun geplande grootsheid. Nu komt het stadsbestuur met enkele ‘oplossingen’.

De herinrichting van de Elisabethwijk en de Verbindingsstraat in Sint-Niklaas, de Molenwijk in Belsele en Ten Bos in Nieuwkerken worden uitgesteld, zelfs tot na 2025. Voor de Elisabethwijk en Ten Bos is dat deels omdat uit de burgerinspraak bleek dat de buurtbewoners niet akkoord gaan met de schrapping van de vele parkeerplaatsen, maar de echte reden is om de grote prestigeprojecten te vrijwaren. Nochtans zijn hier de nodige investeringen, in samenspraak met de buurtbewoners, broodnodig.

Hetzelfde kan gezegd worden over de mobiliteitskwesties. Ondanks dat een mobiliteitsstudie stelt dat de grote markt enkel kan geknipt worden mits grondige aanpassingen op de oude baan en de Singel, zijn deze allemaal ver in de toekomst geschoven. Ondertussen staat iedereen in de file en wordt er niet geïnvesteerd in meer, beter en gratis openbaar vervoer om een echt alternatief voor de auto aan te bieden. Er worden wel twee randparkings voorzien, maar de parking op SVK wordt niet bedient door het openbaar vervoer en als buurtbewoners gebruik van de randparkings willen maken omwille van de afbouw en gebrek aan parkeerplaatsen in hun wijk, dan moeten ze 30 euro voor een abonnement betalen bovenop hun bewonerskaart.

Prestige boven leefbaarheid. De oplossing voor de mobiliteit, voor de parkeerproblematiek, voor de gebrekkige rioleringen, voor de overlast en de financiering worden nu een probleem voor het volgende stadsbestuur.

Ook de realisatie van de nieuwe bib en herinrichting van het Heymanplein worden uitgesteld, maar niet de uitwerking van de plannen. Dit stadsbestuur voorziet 1,3 miljoen euro voor studiebureaus om alles voor te bereiden tot en met de bouwaanvraag. Het volgende stadsbestuur zal een kant-en-klaar plan ontvangen voor een nieuwe bib en vooral een factuur van meer dan 20 miljoen euro. Er is geen enkele garantie dat ze die met applaus zal ontvangen. Integendeel, het risico is groot dat de studie van 1,3 miljoen euro in de vuilbak zal belanden.

Zo worden de facturen voor de Elisabethwijk, Ten Bos, het nieuwe zwembad, de nieuwe bib, etc allemaal doorgeschoven naar het volgende stadsbestuur dat meteen voor blok wordt gezet met een zeer beperkte bewegingsvrijheid. Dit stadsbestuur kiest, het volgende mag betalen. Dit is een aanfluiting van onze democratie.

3. Uitverkoop stadsgebouwen en schuldenberg van 230 miljoen euro

Naast de factuur doorschuiven naar het volgende stadsbestuur gaan N-VA, Open VLD en Groen ook over tot een volledige uitverkoop van onze stadsgebouwen en gronden.

Eerder werd al beslist om de huidige bib en het Huis van het Kind, het Scharniergebouw van de Vakschool en de gebouwen van Libridis te verkopen. Dit jaar kwamen er in juni nog Sindbad en enkele gronden van het OCMW bij. Nu staan ook de Salons en Heilige Hartkapel in de uitverkoop. Allemaal om de rekening van de prestigeprojecten te doen kloppen. Waar gaat dit eindigen?

Zelfs deze uitverkoop kan niet voorkomen dat de schuldenberg van de stad tegen 2025 zal oplopen tot maar liefst 230.536.063,72 euro ofwel 230 miljoen euro. Op het einde van het vorige stadsbestuur (N-VA, Groen en Vooruit) op 31 december 2018  bedroeg de financiële schuld van de stad 100 miljoen. Dit stadsbestuur zal de schuld dus meer dan laten verdubbelen. Generaties zullen hier nog voor mogen opdraaien. Daarnaast worden ook alle reserves opgebruikt. Dit is niet enkel slecht beleid maar, maar gewoonweg onverantwoord beleid.

4. Slechtere dienstverlening en stadspersoneel betaalt ook de rekening

Naast de verkoop van al deze publieke gebouwen, en dus de rijkdom van alle inwoners, zal de bevolking van Sint-Niklaas ook meer mogen betalen (zie hierboven) voor een slechtere dienstverlening. Eerder kwam er al de beslissing om de ophaling van PMD, het parkeertoezicht en de uitbating van het nieuwe zwembad te privatiseren, nu komt het eigen stadspersoneel in het vizier.

Uit een psychosociale risicoanalyse van het stadspersoneel blijkt dat bijna alle diensten kampen met een te hoge werkdruk en dus een structureel personeelstekort. Toch heeft dit stadsbestuur nu beslist om meer dan 20 voltijdse banen te schrappen, waaronder in de bibliotheek waarop in het verleden reeds zwaar werd bespaard. De schepen beweert dat er met de vakbonden een akkoord is afgesloten zonder opmerkingen van de vakbonden, maar dit is de waarheid oneer aandoen.

De reactie van de vakbonden in hun nota “Opmerkingen ACV Openbare Diensten en ACOD op de motivatienota betreffende afbouw personeel stad/ocmw Sint-Niklaas” van 3 pagina’s is veelzeggend. We quoten even uit de algemene inleiding: “We merken dat de huidige afbouw van personeel, net zoals bij de vorige besparingsronde zich vooral bij de lagere graden (redactienoot: uitvoerend personeel) situeren.

Het niet-vervangen van personeelsleden als deze met pensioen gaan (ook al betreft het soms personeelsleden die ook al even afwezig zijn omwille van medische reden), kan ervoor zorgen dat de draagkracht van de personeelsleden die overblijven onderuit wordt gehaald. Burn-out komt dan om de hoek luren. Er moet over gewaakt worden dat er geen vicieuze cirkels ontstaan waarbij mensen ten gevolge van gestegen werkdruk onderdoor gaan met als gevolg dat de werkdruk op de andere collega’s ook weer stijgt, en zij hierdoor ook mogelijks moeten afhaken.

Als de personeelsformatie dermate krap gezet wordt, zullen overige afwezigheden consequent moeten vervangen worden. De marge om bij pensioneringen ook geen overlap te voorzien, wordt hierdoor ook kleiner.

Wat als in de praktijk blijkt dat de voorgestelde afbouw in de praktijk niet haalbaar blijkt? Mogen we dan, gezien ook onze vorige bedenkingen, snel schakelen vanwege het bestuur verwachten?

We mogen er hopelijk toch ook vanuit gaan dat de huidige openstaande plaatsen in de formatie wel verder 100% opnieuw ingevuld worden. Er moet over gewaakt dat langdurig afwezigen ook vervangen worden.”

Dit is pas de eerste besparingsronde. Het stadsbestuur heeft nu al nieuwe studie opgestart om verregaander te besparen om te komen tot ‘een efficiënt, slank en wendbaar bestuur’. Managementtaal van neoliberalen om te knippen in het personeelsbestand. Ze bereiden dit voor tegen 2024 en ze zullen deze besparingsronde doorschuiven naar het volgende stadsbestuur, die dan de kastanjes uit het vuur mogen halen.

Daartegenover staat dat er deze legislatuur al 3 miljoen euro aan externe dienstverlening is ingehuurd en voor tienduizenden euros aan studiebureaus is besteed. Nochtans doen deze niet altijd beter werk. Zo zijn alle plannen voor herinrichting Kloosterlandwijk zijn steeds in vuilbak beland.

Het is duidelijk: zowel de inwoners van Sint-Niklaas als het stadspersoneel betalen dus de rekening.

Wel komen er 2 tijdelijke werkkrachten bij om te helpen bij de heraanleg van de Grote Markt en het ‘Minder Hinder’ initiatief te coördineren. Zeer goed betaalde extra werkkrachten, zoals de vakbonden terecht opmerkten, in tegenstelling tot de hoogstwaarschijnlijk onderbetaalde bouwvakkers die het zware fysieke werk zullen moeten verrichten. Eigen strenge controle om wantoestanden te voorkomen zoals op de werf van chemiereus Borealis weigert het stadsbestuur tot vandaag.

5. Geen investering in extra kinderopvang en duurdere rusthuizen

Het stadsbestuur weigert voorlopig ook een volwaardig alternatief te voorzien voor de gesloten buitenschoolse kinderopvang ’t Mispeltje in Sint-Niklaas. De ouders worden aan hun lot overgelaten en moeten in het beste geval uitwijken naar de deelgemeenten. Pas na 2025 zouden ze bekijken om te investeren in een nieuw initiatief. Zo wordt Sint-Niklaas centrum de enigste centrumstad zonder voltijdse vakantieopvang en woensdagnamiddagopvang.

Op dit moment zijn er 1.300 opvangplaatsen in Sint-Niklaas voor kinderen van 0 tot 3 jaar. Recent werd nog een nieuwe crèche in de Clementwijk in Sint-Niklaas en in de Kruistraat in Belsele aangekondigd, maar daartegenover staat de sluiting van o.a. de ecologisch kinderopvang MamEco in de Prins Albertstraat. Heet aanbod blijft ruim onvoldoende. Nochtans zijn betaalbare en kwaliteitsvolle stedelijke kinderopvang een hefboom in de strijd tegen armoede, zowel omdat ouders dan zorgeloos kunnen gaan werken als voor duurzame tewerkstelling.

Ook de dagprijzen van de rusthuizen van het zorgpunt zullen verhogen met 10,5%. Daartegenover staat dat dit stadsbestuur is gestopt met zijn toelagen aan het Zorgpunt te indexeren sinds 2021. Nochtans was initieel afgesproken hier steeds minimaal 2% voor te voorzien. De stad stopte met betalen, de rusthuisbewoners mogen ervoor opdraaien. Terwijl ouderen net recht hebben op betaalbare en kwaliteitsvolle zorg.

Het Zorgpunt is momenteel verlieslatend. De ‘minimaal benodigde liquiditeiten’ (ca. €5M) zullen volgens het Zorgpunt bereikt worden in de tweede helft van 2023. “In de loop van 2023 dient overleg opgestart te worden met de moederbesturen om te bespreken welke acties op korte en middellange termijn genomen dienen te worden om ofwel het Zorgpunt vanaf 2024 structureel bij te springen en/of de zorgstrategie te actualiseren en een impactanalyse hiervan op het huidig en volgende meerjarenplan te concretiseren.” Het stadsbestuur weet dit al maanden. In juni 2022 stemde de meerderheid van N-VA, Open VLD en Groen nog een amendement van de oppositie weg om de toelages nu al te indexeren. We zijn nu december 2023 en het stadsbestuur voorziet opnieuw niets. Ze schuift de problematiek verder voor zich uit.

Zo worden alle besparingen in zijn geheel gespreid over december 2021, juni 2022, december 2022 en juni 2023 en krijgen we pas eind volgend jaar het volledig plaatje te zien van de gevolgen van de geldverspilling van dit stadsbestuur. Slecht beleid heet dit.

6. Waar is het antwoord op de sociale noden?

We zitten in een energiecrisis en de enige bijkomende maatregel van het stadsbestuur om zijn inwoners te helpen is om een lijst aan te leggen van openbare plaatsen waar mensen zich overdag kunnen gaan verwarmen (https://www.sint-niklaas.be/actueel/warme-plekken-de-stad). Er komt wel een energie noodfonds voor alle jeugd, sport en cultuurverenigingen samen, maar met de voorziene 100.000 euro kan enkel de energierekening van Kracht en Geduld betaalt worden, wiens energievoorschot is gestegen van 500 naar 8.000 euro per maand. Ook de Cultuurraad vroeg extra hulp, maar zal enkel kunnen putten uit dat noodfonds.

1 op 4 jongeren in Sint-Niklaas groeien op in kansarmoede en de armoedeproblematiek in Sint-Niklaas blijft significant. Het budget van de leeflonen stijgt mee met de groeiende armoede (een wettelijke verplichting) en de aanvullende steun blijft behouden, het zou er aan moeten ontbreken, maar er komen geen nieuwe initiatieven. Er komen geen projecten om collectief de problematiek van de lege brooddozen in scholen aan te pakken en gratis gezonde maaltijden te voorzien. Als het kan in Antwerpen, waarom dan niet in Sint-Niklaas? Ook de menstruatie-armoede wordt niet in scholen aangepakt, ondanks de goede ervaringen in de Odisee hogeschool en de vraag van de vrouwenbewegingen. De toelages voor de armoedeorganisaties in Sint-Niklaas worden niet structureel verhoogd. Er komen eenmalige extra toelages voor enkelen, maar die zijn niet structureel gegarandeerd voor de toekomst noch voor alle armoedeorganisaties, ondanks de groeiende problematiek en de gestegen kosten.

Er is een daklozencrisis en het stadsbestuur kiest er voor om nog steeds geen dag- en nachtopvang voor dak en thuislozen te voorzien. Samen met Turnhout is Sint-Niklaas de enige centrumstad in heel Vlaanderen zonder nacht of winteropvang voor dak en thuislozen.

Er staan meer dan 4.000 mensen op de wachtlijst voor een sociale woning en het stadsbestuur kiest om geen extra bijkomende sociale woningen te bouwen. De huurprijzen gaan door het dak, maar er komen geen indicatieve huurprijzenrichtlijnen om huisjesmelkers en overdreven huurprijzen te ontmaskeren. Ondertussen krijgen grote immobedrijven vrij spel en moeten ze in vele gevallen niet de voorziene sociale lasten opnemen en mogen ze ondertussen nog bomen en zelfs bossen kappen.

De afgelopen jaren waren er enkele problemen van overlast van jongeren. Kwetsbare jongeren en mensen in armoede vinden moeilijk hun weg naar de nodige hulpverlening en krijgen vaak niet de (financiële) steun waar ze recht op hebben door de moeilijke administratieve rompslomp. Toch wordt er niet extra geïnvesteerd om meer outreachend (de burger opzoeken) te werken door bv buurthuizen op te richten in de meest kwetsbare wijken. Erger, dit stadsbestuur bouwt het straathoekwerk af, terwijl net straathoekwerkers in alle vertrouwen waardevolle structurele contacten opbouwen met kwetsbare mensen en mensen in armoede in onze stad.